Trồng sứ trong chậu không hề khó. Sau một thời gian chăm sóc, nuôi dưỡng tại nhà cây hoa sứ cần được thay chậu mới và cải tạo lại hình dáng. Lúc này, ta cần có những kỹ thuật cắt tỉa hoa sứ, nuôi trồng sao cho đúng cách để khi cắt tỉa hoa sứ không làm ảnh hưởng đến sự phát triển của cây. Để giúp các nghệ nhân mới vào nghề có thể tự tay mình tạo ra những thế cây cảnh độc đáo, tôi sẽ chia sẻ các kỹ thuật cắt tỉa cây hoa sứ đầy đủ để có một thế cây ưng ý nhất.
Cần thiết phải cắt tỉa cây hoa sứ đúng lúc?
Sau một thời gian trồng và chăm sóc cây hoa sứ, cây cần được thay chậu mới và thiết kế lại hình dáng (thời gian khoảng 1 năm). Như các bạn đã biết, dáng cây hoa sứ độc đáo nhất là ở bộ rễ, thời gian này cũng là lúc các nghệ nhân nâng bộ rễ của cây lên để khoe vẻ đẹp đặc biệt của loại cây này.
Có trường hợp, cây hoa sứ đang phát triển không tốt, bị thối thân hoặc bộ rễ thì việc cắt tỉa cây cảnh đúng lúc sẽ giúp chữa trị những vết thương này, giúp cây sớm phục hồi và phát triển trở lại.
Ở bài viết này, chúng tôi tập trung đi vào kỹ thuật cắt tỉa cây sứ cảnh khi cây đang ở trong 2 trường hợp sức khỏe này.
Kỹ thuật cắt tỉa cây sứ cảnh
Kỹ thuật cắt tỉa cây sứ đối với cây sứ đang phát triển bình thường:
Một số lưu ý:
Trường hợp cây nuôi trong chậu từ 1 năm trở lên, cây phát triển mạnh mẽ, rễ cây đã ăn kín chậu, nhánh vươn khá dài, cần phải có những kỹ thuật cắt tỉa cây sứ sao cho cây hoa sứ có thể tạo tán gọn lại cho đẹp. Công việc này thường được thực hiện vào tháng 10-11 âm lịch để cây sứ sẽ ra hoa đẹp vào mùa nắng (tháng 1, 2…) Thường thì không nên thay đất vào giữa mùa mưa vì lúc này lượng nước quá lớn dễ làm thúi úng gốc sứ qua những vết thương mà ta cắt gọt, to dáng cho cây sứ.
Thời gian từ lúc nhổ gốc sứ, cắt tỉa, trồng lại đến lúc cây sứ trổ hoa đồng loạt là khoảng 95-120 ngày, tùy theo mùa (trong mùa mưa thì dài hơn). Ví dụ ta cắt cây sứ vào 15/9 âm lịch thì đúng tết sẽ ra hoa (cuối tháng 12 âm lịch) và cũng còn tùy theo cây sứ đang phát triển mạnh mẽ hay không.
Bước 1: Lấy cây sứ khỏi chậu, dập rễ rửa sạch đất bám ở rễ củ bằng vòi xịt trong lúc rửa sạch rễ củ tránh làm trầy củ và đứt
Bước 2: Lấy dao lam cắt tỉa bộ nhánh sứ để to dáng theo ý muốn và tỉa bỏ những rễ nhỏ quanh bộ củ, phần mà ta sẽ trồng nổi lên sau này.
- Tỉa bỏ những rễ cám nhỏ quanh các chùm đầu rễ phía dưới, điều này giúp ta tránh được hiện tượng thúi rễ cám lúc trồng lại vô chậu do bị ép dập.
- Tất cả các vết cắt nhánh, rễ củ đều được trét thuốc trừ bệnh(Vicarben, Aliette…)hay vôi tôi, sơn, nhằm làm khô vết cắt, tránh nhiễm bệnh thúi úng sau khi trồng lại vô chậu.
Bước 3: Cột cây sứ lên cao, phơi khô ở nơi râm mát từ 5-10 ngày, nhằm làm cho các vết cắt khô và lành. Chú ý treo ở nơi khô mát chứ không treo ở nơi có ánh nắng trực tiếp chiếu vào, sẽ làm cây sứ bị phỏng và hư thối bởi những vết bỏng này.
Bước 4: Đem sứ trồng vào chậu đã định trước, chất liệu tùy theo bạn chọn đất đã được tưới vừa đủ ướt trước khi trồng, và sau khi trồng đem chậu sứ để nơi nắng 50% (nắng buổi sáng ở mái hiên), trong thời gian khoảng 15-20 ngày cho đến khi ta thấy những mâm sứ bắt đầu nhú ở ở chỗ vết cắt. Ta chỉ tưới sương nhẹ ở lớp đất mặt nếu thấy khô trong thời gian đầu-từ lúc trồng đến lúc nhú mầm để giữ ẩm, chứ không tưới ngập tràn vì dễ làm thúi sứ do lúc này cây sứ chưa có lá , sự hút nước kém, nếu bị ngậm nước cây sư dễ bệnh thối.
Bước 5: Khi chậu sứ đã bắt đầu nhú mầm cũng là lúc ta để cây sứ ở nơi nắng 80-100%: Giai đoạn này ta có thể tưới nước bình thường. Khi thấy đất vừa khô lớp mặt. Lượm trứng và bắt sâu con vừa xuất hiện trong thời gian cây mới lên chồi non hơn là dùng thuốc, vì dễ làm lá non sứ bị cháy.
- Lúc này ta dùng phân NPK 20-20-20 là hợp lý cho tới khi chồi lá phát triển hoàn chỉnh.dài đến 10 cm thì ta chuyển qua chế độ phân NPK 15-30-15 hay 20-30-20 để cây sứ ra hoa.
Bước 6: Sau khi cắt, trong quá trình cây hoa sứ ra chồi, bắt đầu ra hoa thì việc chăm sóc tưới cây hằng ngày, định kỳ bón phân, có thể kéo dài hơn 6 tháng. Đến lúc nào tàn sứ bắt đầu mất dáng, cành dài và ngã đổ thì ta lại xử lý như ban đầu hoặc chỉ cần cắt to dáng lại nhưng không thay chậu, đất mới.
Kỹ thuật cắt tỉa cây sứ đối với cây sứ bị yếu, bệnh thối củ
Cây hoa sứ bị thối gốc khi cắt tỉa cần khéo léo loại bỏ rễ bị thối
Thường cây sứ bị yếu, phát triển kém, cành nhánh còi cọc lá ít và nhỏ, mỏng lá và không xanh vì bộ rễ sứ bị hư.
- Nếu chất liệu trồng đã quá lâu không được thay đổi thì ta thực hiện việc cắt tỉa, to dáng và trồng lại như cây sứ bình thường đã trình bày ở trường hợp trên.
- Nếu khi ta nhổ cây lên phát hiện cây hoa sứ đang bị thối rễ , củ thì ta phải xử lý ngay chỗ thúi đó bằng cách dùng dao bén cắt cho thật sạch các chỗ thúi. Cắt cho tới khi nào vết cắt trên cây sứ không còn vết đen (có thể là đốm lớn hay nhỏ như đầu kim). Sau đó trét thuốc trừ sâu vào vết cắt, phơi khô từ 10-20 ngày (lâu hơn bình thường) rồi mới đem trồng như cây sứ bình thường.
Kỹ thuật cắt tỉa cây sứ
Vì là cây hoa sứ đang trong giai đoạn suy kiệt nên sau khi trồng ngoài NPK bình thường, ta cần tăng cường dinh dưỡng hơn bằng các loại phần dinh dưỡng bón qua lá như (komic, Humic…) nhằm giúp cây hồi phục nhanh và ra chồi tốt cho đến khi cây đã mang các chồi lá mới tốt tươi thì ta mới có thể đổi qua chế độ phân bón để làm cây sứ ra hoa.
Nói chung, để tạo được 1 cây hoa sứ đẹp, không nhất thiết ta cứ phải có những kỹ thuật cắt tỉa cây sư theo 1 khuôn mẫu nhất định (tán tròn, lõm, thác đổ…) mà ta có thể tạo dáng sứ theo hình dáng cây có sẵn. Kiểm tra bộ củ cân đối hay lệch tâm hoặc bất định, đối bộ thân ta cần quan sát có thân chánh như cổ thụ, thân siêu phong, thân chùm nhiều nhánh,thân cụt, …đối với bộ nhánh thì nhánh phải sum suê, đầy đặn các phái hay nhánh thưa, dài lệch tâm) mà ta chọn cho mình cách tạo 1 cây sứ có dáng đẹp.
Bạn sẽ mắc sai lầm khi ta cắt ngang 1 cây sứ có thân nhánh cao lớn để thành 1 cây sứ lùn, phân nhánh theo kiểu cành đào. Đối với vết cắt lớn là đã xấu rồi nói chi đến sự việc hài hòa, liền lạc giữa nhánh mới (nhỏ) với thân gốc (lớn ), phải mất thời gian khá dài(4-5 năm trở lên).
Với bộ nhánh già cỗi ít lá nhưng lại phù hợp với cây hoa sứ có thân củ lâu năm như thế mang trên mình bộ nhánh hài hòa, liên tục giữa gốc thân nhánh rồi đến hoa và yếu tố thời gian được thể hiện trọn vẹn trên cây sứ. Ta cần phải chỉnh sửa cho cây đứng vững, nhánh phân bố mạch lạc và chỉ cắt ngắn nhẹ để cây không mất dáng.
- Đối với những cây hoa sứ có bộ củ đẹp, gọn có thể trồng chậu cạn để làm sứ Bonsai, ta vẫn phải tuân theo nguyên tắc cân đối hài hòa giữa gốc, thân, nhánh. Nhánh ở đây được cắt gọn nhiều lần để tạo sự liền lạc thân nhánh đồng thời thỏa mãn hình dáng của 1 cây Bonsai gọn gàng.
- Xu hướng hiện nay để to ra cây sứ đẹp người ta thường dùng những cây hoa sứ nhân giống bằng hạt. Những cây sứ ươm từ hạt có bộ thân và củ phình ra rất cân đối, đặc trưng, mà không có cây sứ giâm, chiết cành nào có được. Nhưng bù lại với phương pháp ươm hạt, ta phải mất thời gian khá lâu(4-5 năm trở lên). Mới có được 1 cây sứ xem ra hoàn chỉnh với hình dáng dễ xem.
Như vậy, để tạo ra một cây sứ đẹp thì người chăm sóc sứ phải có những thủ thuật chăm sóc cây riêng biệt như tưới nước thường như thế nào hợp lý , bón phân, tỉa cành trong thời gian nào để cây phát triển tốt nhất. Qua những chia sẻ về kỹ thuật cắt tỉa cây sứ cảnh ở trên, tôi mong các bạn sẽ cải tạo được cây sứ của mình trở thành một cây sứ đẹp nhất.
Xem thêm:
Kỹ thuật ghép hông cây sứ
Những trường hợp cần cắt thân, cành của cây sứ
Hướng dẫn cách chiết cành cây sứ đạt tỉ lệ thành công cao